Historia

Historia kościoła NMP Królowej Polski w Świebodzinie

W roku 1517 Marcin Luter przybił na drzwiach kościoła w Wittenberdze 95 tez. Rozpoczął w ten sposób rozłam w Kościele, który istnieje po dzień dzisiejszy. Od roku 1520 jego nauki ogarnęły kraje niemieckie i zyskały szereg zwolenników w całej Europie. Habsburski Świebodzin, należący administracyjnie do Śląska, otoczony przez ziemie brandenburskie i graniczący z Wielkopolską, początkowo skutecznie opierał się reformacyjnej fali. W latach 30-tych XVI stulecia luteranizm został wprowadzony w Brandenburgii, co również miało wpływ na stosunki religijne w ówczesnym Świebodzinie. W roku 1541 właściciel Świebodzina Sebastian von Knobelsdorff sprowadził do grodu pastora ze Szczańca, Martina Wechnera. Wspomniany pastor pochodził ze Świebodzina a studia ukończył w  Wittenberdze.

Historia kościołą NMPKP w Świebodzinie

Większość mieszkańców Świebodzina szybko przeszła na luteranizm i rozpoczęła otwartą walkę z katolikami. Sukces luteranizmu na tutejszych ziemiach można też łączyć z pożarem, który dotknął w tym czasie miasto, jak również z rygorystyczną postawą niektórych duchownych, domagających się od swoich wiernych konkretnych czynów i postaw.

Pierwsze nabożeństwa luteranów odbywały się na zamku w Świebodzinie. Kolejni pastorzy Świebodzina: Jacob Wechner (1543-1545), Jacob Schickfuss (1545-1552) i Valentin Lecker (1552-1565), na tyle wzmocnili pozycję luteranów, że już w 1548 roku rozpoczęli przebudowę kościoła katolickiego na potrzeby swojego kultu. Prastara świątynia, teraz jako zbór, została oddana do użytku w roku 1555. Była to wówczas niewielka budowla, posiadająca stosunkowo wysoką wieżę z czterema dzwonami i pięknym zegarem. Luteranie z krótkimi przerwami utrzymują kościół w swoich rękach – lata 1570-79, 1616-29 oraz 1639-51. Po wojnie 30-letniej katoliccy Habsburgowie przywrócili religię rzymsko-katolicką. Na luteranów padł cień niechęci i pojawiły się represje. 14. sierpnia 1686 r., na mocy układów sukcesyjnych, Świebodzin dostał się pod panowanie protestanckiej Brandenburgii. Protestanci z entuzjazmem przyjęli ten fakt. Teraz mieli szeroki dostęp do władzy. Mogli obejmować główne urzędy w mieście i decydować o jego infrastrukturze. 30. czerwca 1691 r. położono kamień węgielny pod nowy zbór. Ustawienie wieży miało miejsce 15. czerwca 1694 r., a poświęcenie zboru im. Fryderyka 18. sierpnia 1694 r. To imię zostało nadane przez Luteranów dla wyrażenia radości z otrzymanej wolności religijnej i wdzięczności wobec Wielkiego Elektora brandenburskiego Fryderyka Wilhelma (1640 – 1688).

Historia kościołą NMPKP w Świebodzinie

Radość Luteranów nie trwała jednak długo. 20. grudnia 1694 r. podpisano kolejny układ, na mocy którego w styczniu 1695 r. Świebodzin powrócił do Śląska. Choć Luteranie zostali poddani kolejnym represjom, sam zbór wciąż był centrum protestanckiej enklawy Świebodzina. Kiedy do władz w mieście powrócili katolicy, w roku 1701 zamknęli zbór, a pastora Świebodzina Piotra Liviusa zawiesili w czynnościach. Wybudowany pośpiesznie zbór okazał się budowlą nietrwałą. 31. sierpnia 1712 r., po uderzeniu pioruna w wieżę, budowla ulega częściowemu zniszczeniu.

W roku 1740 król pruski, książę Fryderyk Wilhelm II (+1782) rozpoczął wojnę sukcesyjną o zajęcie Śląska. 13. marca 1741 r., nie broniony przez Austriaków Świebodzin, został zajęty przez pruski pułk Geslera. Było to ważne wydarzenie w historii świebodzińskiej enklawy, gdyż miasto pozostało na długo w granicach Niemiec – aż do 1945 roku. Ostateczna zmiana sytuacji politycznej Świebodzina spowodowała również istotne zmiany religijne. Protestantyzm, jako religia panująca w Prusach, zepchnął katolików skupionych wokół parafii św. Michała do roli drugorzędnej, co trwało do roku 1945. Prusacy rozpoczęli walkę z polskością i katolicyzmem. Tylko protestanci mogli pełnić funkcje publiczne: burmistrza czy radnych miejskich. W roku 1746 rozpoczęto budowę drugiego zboru im. Fryderyka, który oddano do użytku w roku 1750. Zbór usytuowano w miejscu poprzedniej budowli tj. w południowo-wschodniej części miasta, w pobliżu tzw. baszty Floriana. Wykonano go z cegieł i drewna (konstrukcja szachulcowa, tzw. pruski mur) i miał wysoką wieżę. W drugiej połowie XVIII wieku duże znaczenie dla wyznawców protestantyzmu miała działalność pastora Świebodzina i historyka zarazem, Samuela Gotthilfa Knispela autora kroniki miasta. Knispel zdecydowanie reprezentował pro-pruskie stanowisko w kwestiach politycznych i kulturalnych.

Historia kościoła NMPKP w Świebodzinie

Na przełomie XVIII i XIX w. miasto znakomicie rozwijało się pod względem gospodarczym. Panował wtedy duch tolerancji religijnej. Około roku 1870 zburzono wieżę zboru i dokonano drobnej przebudowy obiektu. Stan techniczny budynku uległ znacznemu pogorszeniu, co wymuszało potrzebę gromadzenia środków na budowę nowego zboru. Z początkiem lat 90-tych XIX w. mistrz murarski C. Lochel przedstawił plan trzeciego już zboru im. Fryderyka w Świebodzinie. Zarząd gminy protestanckiej zwrócił się do konsystorza dworu brandenburskiego w Berlinie o pomoc finansową. W styczniu l898 r. wysoki ochmistrz dworu, książę von Mirbach przejął sprawę budowy w swoje ręce i poinformował o planach budowy nowego zboru cesarza Wilhelma II. Cesarz przekazał na nowy zbór 60 000 marek i objął nad nim protektorat. Planowanie i kierownictwo nad budową powierzono nadwornemu radcy budowlanemu G. L. Mochelowi z Bobernau w Meklemburgii. Na początku września 1898 r., po zburzeniu starego zboru, rozpoczęto intensywne prace budowlane. W grudniu 1898 r. ukończono fundamenty, a 4. maja 1899 r. złożono kamień węgielny. W tej uroczystości wzięło udział wielu przedstawicieli miejscowych władz i dworu brandenburskiego. Prace szybko postępowały. Do końca roku 1899, pod kierownictwem architekta Hagedorna podciągnięto budynek do poziomu dachu, a na początku roku 1900 ukończono dach. 11. sierpnia 1900 r. ozłocono szczyt wieży. Zbór został wybudowany w stylu wczesno-gotyckim, z zastosowaniem cegły glazurowanej. Długość zboru z zachodu na wschód wynosi 47,5 metra, przy największej szerokości 23,5 metra. Układ zboru jest trzynawowy, nakryty dachem głównym a od głównego gzymsu opadającymi dachami jednospadowymi. Od zachodu przystaje wieża, wysoka na 60 metrów, która w swych 5 kondygnacjach zawiera wejścia, pomieszczenia organowe i miechowe z bocznymi schodami, dzwonnicą i pomieszczeniami zegarowymi. Od góry wieża jest zakończona hełmem pokrytym miedzią. Ku wschodowi wychodzi prostokątne prezbiterium z przylegającą od północy zakrystią. Od południa usytuowano salę konfirmantów, względnie salę zebrań. W podziemiach kościoła umieszczono kotłownię i skład węglowy. Wejście do wnętrza zboru poprzedza podwójny portal. Pozostałe portale są zaopatrzone w przedsionki. Pomieszczenia zboru pokryło sklepieniami krzyżowymi. Sklepienia nawy głównej i naw bocznych są oparte na 8 granitowych filarach. Długość pierwszych wynosi 13,5 metra, przy odstępach 11,75 metra. W zborze umieszczono empory boczne i jedną organową. Można się do nich dostać z zewnątrz przez drzwi i schody (dziś nie używane). Zbór posiada w nawie głównej 999 miejsc siedzących i na emporach 478. Razem jest 1477 miejsc siedzących. Koszt budowy wyniósł ostatecznie 230 000 marek. Budowa zboru była dużym wydarzeniem religijnym dla świebodzińskich protestantów, jak i w całej Brandenburgii. Wiele rodzin ze Świebodzina fundowało poszczególne elementy bogatego wyposażenia wnętrza.Ołtarz został sfinansowany przez protestancką gminę. Chrzcielnicę ufundowali państwo Susmanowie i Hubciowie. Dwa okna obrazowe ufundował Albert Skarl. Cztery kolejne okna (po strome południowej) sfinansowali dr Müglich, Hugon Blacke i Eliza Müller. Okna po stronie północnej ufundowali Paula Bottcher, Emil Margraff, Karol Jander i Willi Müller. Zbór otrzymał również wielkie organy, 42-głosowe. Są one dziełem nadwornego organmistrza Sauera z Frankfurtu n./Odrą. Na ozdobę organów cesarzowa Niemiec wydatkowała sumę aż 5 000 marek. W wzniesionym obiekcie zastosowano wiele nowoczesnych (jak na owe czasy) rozwiązań technicznych: ogrzewanie powietrzem i oświetlenie gazowe (w latach 20-tyeh XX wieku zastosowano oświetlenie elektryczne). W wieży zboru znajdował się zegar na 8-dniowy czas biegu, a także dzwony: dwa stare i jeden nowy. Ten ostatni został odlany przez ludwisarza Schillinga w Apoldzie. I tak, 11. grudnia 1900 r. odbyło się uroczyste poświęcenie trzeciego już zboru im. Fryderyka. Była to wielka uroczystość. Przybyli na nią goście z całych Niemiec. Od 1900 do 1945 r., zbór im. Fryderyka był znanym centrum protestanckim na ziemi świebodzińskiej. Do 1945 r. miały tu miejsce drobne przebudowy wnętrza i otoczenia, które jednak nie zmieniły architektury obiektu.

Historia kościoła NMPKP w Świebodzinie

31. stycznia 1945 r. Świebodzin zajęły oddziały Armii Czerwonej. Rosjanie pozostawili po sobie trochę zniszczeń. A przy tym zrabowali bardziej cenne przedmioty z wyposażenia kościoła. W marcu 1945 roku do Świebodzina przybyli pierwsi osadnicy i repatrianci. Początkowo opiekę nad kościołem św. Michała i zborem Fryderyka sprawował katolicki proboszcz ksiądz Müller. W połowie roku 1945 przybył tu – wraz z repatriantami – ksiądz Piotr Janik, pochodzący z Brzeżan. 30. czerwca 1945 r. ksiądz Müller opuścił Świebodzin, a ksiądz Piotr Janik objął dwa kościoły miejskie, 7 wiejskich i 3 kaplice na terenie miasta. W dniu 23. września 1945 r. ksiądz Piotr Janik otrzymał nominację na proboszcza parafii w Świebodzinie. W latach 1945-1981 poprotestancki zbór należał do parafii p.w. Św. Michała Archanioła w Świebodzinie i był traktowany jako tzw. kościół szkolny. W dniu 29. czerwca 1981 roku, dekretem Kurii Biskupiej w Gorzowie Wielkopolskim, podpisanym przez ks. Bpa Wilhelma Plutę ( ) dokonano podziału parafii Św. Michała i utworzono nową p.w. Najświętszej Marii Panny Królowej Polski. Pierwszym proboszczem nowej parafii został ks. Sylwester Zawadzki. W latach 1981-1985 staraniem gospodarza wybudowano Dom Parafialny o powierzchni 1800 m2 i nadano mu tytuł Jana Pawła II. Miało to miejsce w 1987 r. W latach 1981-2015 w parafii pracowali następujący Księża wikariusze: ks. Jan Najkowski, ks. Roman Wróbel, ks. Ryszard Przewłocki, ks. Krzysztof Skokowski, ks. Edward Urbański, ks. Marek Orpel, ks. Tadeusz Bałamut, ks. Przemysław Kaminiarz, ks. Mirosław Mazguła, ks. Jan Żych, ks. Piotr Żuberek, ks. Andrzej Cieślak, ks. Józef Białasik, ks. Ireneusz Łuczak, ks. Tadeusz Wielgolaski, ks. Janusz Drgas, ks. Sławomir Kupiec, ks. Krzysztof Maksymowicz, ks. Mariusz Piekoszewski, ks. Roman Malinowski, ks. Dariusz Śmierzchalski-Wachocz, ks. Robert Kornecki, ks. Jacek Błażkiewicz, ks. Marcin Bobowicz, ks. Artur Nebelski, ks. Robert Kaczmarek, ks. Krzysztof Szkwarek, ks. Marek Grewling, ks. Jerzy Najdek, ks. Zdzisław Szmirski.

Od roku 1987 do roku 1993 w parafii pracowały siostry zakonne Miłosierdzia Świętej Rodziny – Boromeuszki z Trzebnicy: S. Felicja, S. Samuela, S. Beniamina. 1. września 1999 r. dekretem erekcyjnym Kurii Biskupiej w Zielonej Górze, dokonano nowego podziału administracyjnego parafii świebodzińskich. Obecnie Świebodzin posiada trzy parafie, na czele których stoją: ks. Zbigniew Nosal – parafia p.w. Św. Michała Archanioła, ks. kanonik dr Jan Romaniuk – parafia p.w. Miłosierdzia Bożego oraz ks. kanonik Zbigniew Matwiejów (dziekan dekanatu NMP KP Świeodzin) – parafia p.w. Najświętszej Marii Panny Królowej Polski. Ks. Zbigniew Matwiejów objął funkcję proboszcza 24. sierpnia 1999 r. i jest drugim proboszczem w historii parafii utworzonej w latach 80-tych minionego stulecia i kościoła, który przed laty był sławą miejscowych braci luteran. Obecny Proboszcz, podobnie jak jego poprzednik, wnosi w życie parafii i całego miasta swą nadzieję i wiarę w lepsze jutro, a także miłość, prawdę i sprawiedliwość, od których zależeć będzie przyszłość następnych pokoleń.

Translate »